Sự bùng phát tràn lan cộng với việc thổi phồng tác dụng khiến nhiều người không phân biệt được đâu là thuốc, đâu là thực phẩm chức năng. Vậy đâu là sự khác nhau giữa 2 loại sản phẩm này?
Định nghĩa thực phẩm chức năng và thuốc chữa bệnh
Thuốc được định nghĩa là các chế phẩm hóa dược dùng trong phòng tránh, chẩn đoán, điều trị và giảm thiểu bệnh lý cũng như các tình trạng sức khỏe bất thường. Tác dụng của thuốc ảnh hưởng đến hoạt động của các bộ phận trong cơ thể. Chúng cũng có thể tác động vào tâm trạng, cảm xúc và hành vi của người dùng. Thuốc được phân loại thành thuốc hóa dược, thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền, vắc-xin và sinh phẩm.
Thực phẩm chức năng thì là các sản phẩm có tác dụng hỗ trợ phục hồi, duy trì và tăng cường sức khỏe, tăng đề kháng, giảm nguy cơ mắc bệnh. Tác dụng của các sản phẩm này là giúp cho cơ thể khỏe mạnh hơn, thoải mái hơn bằng cách bổ sung dinh dưỡng hoặc các thành phần hỗ trợ. Hiện nay, thực phẩm chức năng còn được gọi với những cái tên như: thực phẩm bổ sung, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng sinh học,…
Phân biệt thực phẩm chức năng và thuốc
Chúng ta có thể phân biệt thực phẩm chức năng dựa vào các yếu tố sau:
Về thành phần trong chế phẩm:
– Thuốc có dược liệu tự nhiên kết hợp với hóa dược, mang lại tác dụng mạnh hơn.
– Thực phẩm chức năng thì chủ yếu chứa chiết xuất từ các dược liệu tự nhiên, phần lớn theo các bài thuốc y học cổ truyền.
Về mục đích sử dụng:
– Thuốc tác động trực tiếp vào các bộ phận trong cơ thể để ngăn ngừa, chữa bệnh, làm giảm triệu chứng.
– Thực phẩm chức năng chỉ được dùng với mục đích hỗ trợ tăng cường sức khỏe, giảm nguy cơ mắc bệnh, không chữa được bệnh.
Về đối tượng sử dụng:
– Thuốc dùng cho người có bệnh, người bình thường không nên tự tiện dùng, có thể gây hại cho sức khỏe.
– Thực phẩm chức năng có thể dùng cho tất cả mọi đối tượng, kể cả người khỏe mạnh, chưa có bệnh.
Về người kê đơn:
– Thuốc phải được kê đơn bởi bác sĩ, người có chuyên môn y dược học, đơn kê phải có mục đích chữa bệnh rõ ràng.
– Thực phẩm chức năng thì không cần kê đơn, người dùng có thể tự do uống nhưng phải cân nhắc chọn sản phẩm an toàn, chất lượng.
Về cách sử dụng:
– Thuốc có liều dùng nhất định, mức hạn chế và được cảnh báo nguy cơ sức khỏe.
– Thực phẩm chức năng thì có thể dùng thường xuyên, lâu dài nhưng hầu hết sản phẩm cũng chỉ nên dùng đủ mức trong ngày, không nên dùng nhiều.
Về hiệu quả đối với cơ thể:
– Thuốc tác động vào bệnh và cơ quan cụ thể để chữa trị.
– Thực phẩm chức năng thường tác động chung để nâng cao sức khỏe, hỗ trợ tăng cường cho nhiều bộ phận, cơ quan khác nhau.
Về điều kiện phân phối:
– Thuốc chỉ được bán tại nhà thuốc, bệnh viện, có sự kiểm soát.
– Thực phẩm chức năng thì có thể bán tại nhiều nơi, kể cả siêu thị, cửa hàng hoặc bán online.
Về điều kiện lưu hành thị trường:
– Thuốc trước khi đưa ra thị trường cần trải qua các thử nghiệm nghiêm ngặt và phải được Cục Quản lý Dược cấp phép.
– Thực phẩm chức năng thì cần được Cục An toàn thực phẩm kiểm tra bảng thành phần nguyên liệu, hàm lượng dinh dưỡng cũng như các chỉ định, hướng dẫn trên nhãn, hộp.
Về thông tin trên nhãn mác:
– Trên nhãn mác, bao bì sản phẩm thuốc phải ghi rõ là thuốc cùng các thông tin chỉ định, liều lượng, chống chỉ định rõ ràng.
– Với các bao bì sản phẩm thực phẩm chức năng thì sẽ ghi thực phẩm chức năng/thực phẩm bổ sung/thực phẩm bảo vệ sức khỏe/thực phẩm dinh dưỡng sinh học/thực phẩm dành cho chế độ ăn kiêng đặc biệt, kèm theo là thông tin về công dụng hỗ trợ chức năng bộ phận nào.
Về các thông tin pháp luật:
Các sản phẩm thuốc trên bao bì phải in số đăng ký, lưu hành do cơ quan Bộ Y Tế cấp phép (thường tin trên hộp, trên vỉ thuốc và trong hướng dẫn sử dụng). Một số ký hiệu nhận biết như:
– VD-….-yy: thuốc sản xuất trong nước
– VN-….-yy/ VN2-….-yy/ VN3-….-yy: thuốc sản xuất ở nước ngoài nhập khẩu về Việt Nam
– V…-H12-yy: thuốc từ dược liệu sản xuất ở trong nước
– VS-….-yy: thuốc dùng ngoài sản xuất trong nước
– GC-…-yy: thuốc sản xuất gia công
– QLĐB-….-yy: các thuốc được quản lý đặc biệt
– QLSP-…-yy: dành cho một số sản phẩm thuốc sinh phẩm như thuốc có chứa lợi khuẩn, thuốc sinh học
– QLVX-….-yy: dành cho vắc-xin
*yy là 2 số cuối của năm cấp mã lưu hành
Các thuốc yêu cầu kê đơn sẽ có thêm ký hiệu Rx
Với thực phẩm chức năng, trên bao bì cần có Số đăng ký là số công bố tiêu chuẩn (SCBTC) theo mẫu: Số được cấp/số năm cấp/YT-CNTC. Ngoài ra, sau phần công dụng sản phẩm và các khuyến cáo cần có thêm ghi chú “Sản phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh”.