Sinh viên Khoa Dược được học nhận biết tất cả các nhóm thuốc đang dùng trong Y tế hiện nay. Tuỳ theo tác dụng dược lý của thuốc, các em sẽ được tiếp cận theo nhiều góc độ khác nhau, kể cả các khuyến cáo Cảnh giác Dược khi dùng thuốc không đúng quy định. Ví dụ như sử dụng thuốc tiêm Calci đường tĩnh mạch:
Thuốc tiêm tĩnh mạch Calci Clorid có hoạt chất là Calci Clorid Dihydrat, thường dùng trong trường hợp: Hạ calci máu với các biểu hiện như cơn tetani (co quắp bàn tay như bàn tay người đỡ đẻ, tê bì bàn tay, bàn chân), co thắt thanh quản, co giật,..Tuy nhiên, có trường hợp không ít người lại tiêm calci điều trị ho, loãng xương dẫn đến các tai biến khôn lường: hoại tử chân tay, hạ huyết áp, loạn nhịp, trụy tim mạch…
Calci dạng tiêm cần được tiêm vào tĩnh mạch, không được tiêm bắp hay dưới da, phải đúng liều lượng cần thiết và phù hợp với thể trạng của từng người bệnh. Không nên tự ý tiêm hoặc uống calci nếu không có chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ. Nó có tác đụng hỗ trợ trong các trường hợp xuất tiết da (ví dụ: mề đay cấp, chàm cấp), ngộ độc kim loại chì, fluoride, chứng tăng kali huyết nặng; và chỉ tiêm cho các bệnh nhân thiếu calci mãn tính, còi xương, nhuyễn xương và loãng xương khi việc sử dụng calci dạng uống không đạt hiệu quả tốt…
Khi dùng liệu pháp calci liều cao cần phải kiểm tra chặt chẽ calci huyết và calci niệu, nhất là ở trẻ em và bệnh nhân đang sử dụng vitamin D. Ngưng điều trị ngay khi calci huyết vượt quá 2,625 mmol/l (105 – 110mg/l) và khi calci niệu vượt quá 0,125 mmol/kg (5mg/kg) trong 24 giờ.
Khi tiêm, truyền calci, người bệnh thường có cảm giác nôn, mửa, bốc hỏa, vã mồ hôi, hạ huyết áp, loạn nhịp và trụy mạch, có thể xảy ra khi tiêm tĩnh mạch quá nhanh. Nhiều người do không hiểu biết, khi bị ho, loãng xương… đi tiêm calci mà không biết thuốc tiêm calci không được dùng để trị cảm hay ho hoặc loãng xương.
Khi tiêm tĩnh mạch, calci đi vào đường máu sẽ làm giãn mạch và gây cảm giác nóng bừng. Người bị cảm cúm thường có cảm giác ớn lạnh, nhưng khi tiêm thuốc chứa calci theo đường tĩnh mạch sẽ có cảm giác ấm người, vì vậy nhiều người nghĩ là… thuốc làm ấm người nên hết cảm. Thực tế đó chỉ là cảm giác của người bệnh chứ chưa được khoa học chứng minh, trong khi tai biến thì luôn luôn chực chờ. Nên lưu ý việc tiêm tĩnh mạch calci là việc bất đắc dĩ, chỉ thật cần thiết mới dùng, nếu có thể thì dùng đường uống, tránh dùng đường tiêm, đặc biệt tiêm tĩnh mạch.
Tiêm calci bắt buộc phải tiêm tĩnh mạch chậm, không được tiêm bắp hay tiêm dưới da vì chỉ cần tiêm tĩnh mạch chệch hay tiêm bắp nông sẽ gây dị ứng vùng tiêm dẫn đến tróc vảy hay hoại tử da và chỉ tiêm khi có chỉ định của thầy thuốc.
ThS Lê Quốc Thịnh- Giảng viên Khoa Dược